Gıda Ürünlerinde Kalıntı Analizleri Gittikçe Önem Kazanıyor
Gıda ürünlerinin güvenliği, insan sağlığı için öncelikli konuların başında gelir. Günümüzde, sürekli artan dünya nüfusuna yetecek miktarda ve nitelikte gıda maddesi üretimi sektörde karşılaşılan en önemli problemlerden biridir. Tarımsal uygulamalardan başlayarak, üretimden paketlemeye kadar olan tüm aşamalarda kullanılan kimyasal maddeler, insan vücudunda akut ve kronik pek çok sağlık sorununa yol açabilmektedir
Gıda güvenliği standardı ve kalitesini sağlamak için kimyasal, mikrobiyolojik, fiziksel ve enstrümantal analizler başlıca kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır. İleri ve gelişmiş teknikleri kapsayan cihazlar için; yüksek basınçlı sıvı kromatografisi (HPLC), gaz kromatografisi (GC), gaz kromatografisi-kütle spektrometresi (GC-MS) gibi yöntemler örnek olarak verilebilir. Ayrıca eser miktardaki kalıntı analizleri için ise hassasiyeti yüksek olan LC-MSMS ve GC-MSMS cihazları kullanılmaktadır.
Etken madde analizleri ile beraber kalıntı analizleri de günümüzde büyük önem taşımaktadır. Gıdalarda yapılan kalıntı analizleri içerisinde en kapsamlı ve sürekli değişim içinde olan grup, bitki koruma ilaçları olan pestisitlerdir. Tarımın gelişmesi sürecinde bitki koruma unsuru olarak kullanılan pestisitler, gıda üretimini arttırmak için önemli bir araç haline gelmiştir. Ancak bu kimyasalların gelişigüzel kullanımı insan sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.
Yasal düzenlemeler ve kalıntıların tayin yöntemleri sürekli değişim gösteriyor
Hedef organizmaların bu kimyasallara adapte olması ve direnç göstermesi nedeniyle, her yıl daha yüksek miktarda kullanılan ve piyasaya sunulan yeni pestisit bileşikleri, istenmeyen yan etkileri ve gıda üretim maaliyetlerini artırmaktadır. Pestisitler, gıdalarda kalıntı bırakmakta ve sağlığa zararlı etkiler oluşturmaktadır. Bu kalıntılar, pestisit molekülünün yıkım ürünleri, metabolitleri ve toksikolojik önemi olduğu düşünülen safsızlıklar dahil pek çok madde olabilmektedir. Bundan dolayı hem yasal düzenlemeler hem de bu kalıntıların tayin yöntemleri ile limitleri sürekli değişim göstermektedir.
Birçok gıdada doğal olarak bulunan amino asit ve şekerlerin endüstriyel işlem görmesi ya da yüksek sıcaklıkta işlenmesi sonucu akrilamid oluşmaktadır. Akrilamid; kavrulmuş kahve, bisküvi, ekmek, patates cipsi, patates kızartması gibi ürünlerde bulunmaktadır. Gıdada bulunan doğal bir bileşen olmasına rağmen vücuda alınan miktarın artması sonucu sağlığa olumsuz etkilere neden olabileceği yönünde çalışmalar yapılmıştır.
Patulin, Penicillium cinsi küf mantarları tarafından üretilen, özellikle elma ve elma suyu gibi ürünlerde ortaya çıkabileceği gibi bazı meyvelerde ve mısırda da oluşabilen bir mikotoksin türüdür.
Son zamanlarda Avrupa Birliği’nin gıda güvenliğini sağlamak amacıyla mevzuata uymayan gıda ve yem ürünleri için üyeleri arasında bilgi akışının sağlandığı Gıda ve Yem Maddeleri Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) tarafından etilen oksit ile ilgili uyarılar verilmekte olup, çeşitli ülkelerden ürünlerin etilen oksit kalıntısı içerdiği için gümrükten geri çevrildiği görülmektedir. Etilen oksit; renksiz, çok hafif kokusu olan havadan biraz daha ağır, yanıcı ve patlayıcı, suda, alkolde ve diğer organik çözücülerde çözünebilen toksik bir gazdır. Gıda endüstrisinde ise ısıl işlem uygulanmadan mikrobiyolojik sterilizasyonun gerçekleştirilebilmesi ve tarım uygulamalarında zararlılar üzerindeki öldürücü etkisinin yüksek olması sebebiyle kullanımı bazı ülkelerde hala devam etmektedir.
Bu tür kimyasal maddeleri içermeyen gıda ürünlerinin tüketicilere sunulması insan ve çevre sağlığını koruma açısından hayati öneme sahip bir konudur. Bu amaçla, gıda maddelerinin üretiminde verimli bir artış sağlayan modern tekniklerin insan ve çevre sağlığına etkisinin birlikte ele alınması ve kullanılması bir zorunluluktur.
Dünya nüfusunun hızla artması, doğal kaynakların yetersizliği ve kirlenmesine bağlı olarak, sağlıklı ve güvenilir gıdaya olan talep sürekli bir artış göstermektedir. Bireylerin sağlıklı ve güçlü olarak yaşamasında, ekonomik ve sosyal yönden gelişmesinde, toplumsal refah düzeyinin artmasında yeterli ve dengeli beslenme temel koşullardan biridir. Sağlıklı bir yaşam ancak gıda güvencesi ve güvenliğinin sağlanması ile sürdürülebilir.
Gıda kalıntı maddelerinin analizi giderek önem kazanacak
Gıda güvenliği; gıda kaynaklı hastalıklara neden olan biyolojik, fiziksel ve kimyasal etkenleri önleyecek şekilde gıdaların işlenmesi, hazırlanması, taşınması, depolanması ve tüketiciye sunulması sürecini ele alan bir yaklaşımdır. Bu sebeple burada bahsedilen gıda kalıntı maddelerinin analizi konusunun zaman içinde daha da önem kazanacağı düşünülerek, kimyasal maddelerin belirlenmesine yönelik güvenilir test ve analiz metotlarının geliştirilmesi ve gerekli ise cihaz altyapısının güçlendirilmesi önemli görülmektedir.
Gönüllülük esasıyla kurulan Pestisit Analiz Laboraturavımız
Bu bilgiler ışığında, Aromsa bünyesine alınan yeni cihazlar ile büyüyen Ar-Ge Analiz Laboratuvarı tarafından çoklu kalıntı analizlerinden olan pestisitler ile akrilamid, patulin ve etilen oksit analizleri yapılmaktadır. Bu gelişmeler sonucunda bahsedilen kalıntı analizleri için akreditasyon süreci başlatılmıştır. Aromsa ve iş ortaklarımınızın gereksinim duyduğu kalıntı analizleri, herhangi bir kar amacı gütmeden bünyemiz altında gönüllülük esasına dayanarak gerçekleştirilmektedir.